Studentar som har inntekt eller formue over beløpsgrensene, får like mykje i støtte som andre, men dei får ein mindre del som stipend.
Nye tal frå Lånekassen viser at det dei siste åra har vore ein auke i delen studentar som går over Lånekassens beløpsgrenser. Medan det i perioden 2014–2021 var mellom 18 og 20 prosent av studentane som tente over eller hadde høgare formue enn beløpsgrensene, auka dette til 27 prosent av studentane i 2023.
I alt fekk 300 000 studentar behovsprøvde stipend i 2023. Av desse fekk 219 500 fullt stipend etter behovsprøvinga, 38 400 fekk redusert stipend, medan 42 100 fekk støtta berre som lån.
Inntektsgrensene i 2025 er 224 709 kroner for dei som får studiestøtte i meir enn sju månader i 2025, og 561 773 kroner for dei som får støtte i mindre enn sju månader. Formuesgrensene er 511 220 kroner for studentar som ikkje er gift eller har sambuar med felles barn og 981 841 kroner for dei som er gift eller har sambuar med felles barn. Stipendet blir redusert gradvis ved inntekt og formue over beløpsgrensene.
Truleg samansette årsaker til auken
Lånekassen har både behovsprøvde og ikkje-behovsprøvde stipend. Behovsprøvde stipend inneber at inntekt og formue avgjer kor mykje av studiestøtta som blir stipend og kor mykje som blir lån. Det er fire behovsprøvde stipend: utdanningsstipend, barnestipend, flyktningstipend og tilleggsstipend ved nedsett funksjonsevne.
Basislånet, som er den støtta alle studentar kan få, blir gitt som lån. Dei som ikkje bur saman med foreldra sine, kan få inntil 40 prosent av basislånet omgjort til utdanningsstipend så framt utdanninga blir bestått, og inntekt og formue er under fastsette beløpsgrenser. I studieåret 2024–2025 er basislånet på 151 690 kroner, og inntil 60 676 kroner av dette kan bli omgjort til utdanningsstipend.
– Det er viktig å få fram at alle studentar som har inntekt eller formue over dei fastsette beløpsgrensene, får like mykje i studiestøtte som dei som ikkje går over grensene. Forskjellen er at dei får mindre som stipend og meir som lån når dei begynner å betale tilbake etter utdanninga. Vår analyse viser at det er fleire av studentane som går over dei fastsette beløpsgrensene no enn tidlegare, seier Beate Ellingsen, leiar for analyse i Lånekassen.
Årsakene til dette er truleg samansette:
– Det er grunn til å tru at fleire forhold spelar inn. Undersøkingar viser at studentar generelt jobbar meir enn tidlegare. Eit anna forhold er at det har blitt fleire eldre studentar som tar opp studielån, og dei har ofte høgare inntekt enn yngre. Den faktiske lønsutviklinga blei også noko høgare enn prognosane som låg til grunn da grensene for inntekt og formue blei bestemt, forklarer Ellingsen.
Frå 2014 til 2023 auka tildelinga av behovsprøvde stipend frå 7 til 12 milliardar kroner. I 2014 blei 12,8 prosent av det som blei tildelt i behovsprøvd stipend gjort om til lån i behovsprøvinga, mens dette gjaldt 18,2 prosent i 2023.
Koronaunntak frå inntektsgrensene
Lånekassen har også sett nærare på eitt av unntaka som blei innført under koronapandemien. Frå mars 2020 og ut 2022 fekk studentar som jobba i samfunnskritiske yrke unntak frå behovsprøving av inntekt. Analysen viser at i underkant av 6 000 studentar kvart av dei tre åra fekk fritak frå inntektsgrensa som følge av unntaksregelen. Dette utgjorde rundt to prosent av alle som fekk behovsprøvde stipend. I gjennomsnitt fekk studentane som sende dokumentasjon på inntekt som kunne bli unntatt behovsprøvinga, rundt 28 000 kroner meir i stipend kvart år.
Analysen gir ikkje grunnlag for å seie noko om unntaksordninga bidrog til at fleire jobba i sektorane som var omfatta av unntaket, eller om dei jobba meir i desse yrka enn dei elles ville gjort.
Du kan lese rapportane på Lånekassen sine analysesider.
Fakta om behovsprøving for studentar:
- Alle studentar kan få basislån frå Lånekassen. Dei som bur borte, kan få inntil 40 prosent av beløpet omgjort til stipend, dersom dei består utdanning og har inntekt og formue under fastsette beløpsgrenser. 15 prosent av omgjeringa er for studiepoeng studenten har bestått, medan dei resterande 25 prosent krev at ein tar ein grad (nytt frå studieåret 2025–2026).
- Inntektsgrensene i 2025 er 224 709 kroner for dei som får studiestøtte i meir enn sju månader i 2025, og 561 773 kroner for dei som får støtte i mindre enn sju månader. Formuesgrensene er 511 220 kroner for ein student som ikkje er gift eller har sambuar med felles barn og 981 841 kroner for dei som er gift eller har sambuar med felles barn.
- Stipendet blir redusert gradvis ved inntekt og formue over beløpsgrensene. På Lånekassens nettsider kan du ved hjelp av ein kalkulator simulere kor mykje stipendet blir redusert. I 2025 kan studentar tene rundt 340 000 kroner før dei ikkje lenger får noko omgjering til stipend.
- Ein ny analyse frå Lånekassen viser at medan 18–20 prosent av studentane tente over eller hadde høgare formue enn beløpsgrensene i åra 2014–2021, gjaldt dette 27 prosent i 2023.